DÂN TỘC JEH VÀ MNONG  Ở CAO NGUYÊN VIỆT NAM . Nguồn : NGS April 1968 .

I/ Người Jeh , ở phía bắc Kontum .

NGƯỜI CHA JEH NÀY , VỪA GIỬ CON , VỪA ĐAN RỖ ĐỂ VỢ DÙNG ĐỰNG LÚA VỪA GẶT .

DỤNG CỤ CỦA NGƯỜI JEH (TỪ PHẢI SANG TRÁI) :   2 DỤNG CỤ  DÙNG ĐỂ CHẶT CÂY VÀ TÁCH GỖ . BA MÓN KẾ DÙNG ĐỂ KHẮC GỖ .  HAI LOẠI MÁC ĐƯỢC ĐÀN ÔNG HAY ĐÀN BÀ DÙNG ĐẺ PHÁT QUANG/DỌN RỪNG .

 " . . .Tới ngày sanh , phụ nữ Jeh vào rừng , phải nắm chặt một khúc gỗ - được đẻo/cắt đặc biệt (clutch a specially cut wooden staff) - trong khi đẻ ; đôi khi chị phải đứng để làm điều đó . Mẹ và con chĩ về nhà chung của làng sau 10 ngày , và phải vào bằng cửa sau hay cửa hông . . . "
Người Jeh cũng có những nhà sàn , hình dưới , được gọi là marao , được chống đở bởi cột gỗ . Khi trai và gái đũ 7-8 tuổi - phải vào đó , sống trong những khu có vách ngăn ; khách cũng ở đó . Trong ảnh là các lính Lực lượng Đặc biệt người Jeh và trẻ em .

QUỐC LỘ 14 , DO PHÁP LÀM , KHÔNG CÒN XỬ DỤNG VÌ SỢ PHỤC KÍCH . TRƯỚC KIA NỐI LIỀN SAIGON VÀ ĐÀ NẲNG . XE HỦ LÔ RỈ SÉT , BỎ HOANG TỪ 1954 , ĐÃ TỪNG BẢO TRÌ ĐOẠN ĐƯỜNG TRẢI NHỰA HAI LÀN NÀY . CÁC KS CỦA NAM VN ĐANG CỐ GẮNG TÁI LẬP ĐOẠN ĐƯỜNG NÀY .
(QL 14 CHĨ ĐI TỚI DAKTO , BẮC KONTUM , NƠI DIỄN RA NHỮNG TRẬN ĐÁNH DỮ DỘI TRONG MÙA HÈ NĂM 1972 . ĐOẠN TỪ DAKTO ĐI ĐÀ NẲNG KHÔNG XỬ DỤNG TỚI NĂM 1975 . TUY NHIÊN , SAU HĐ PARIS 1973 , NGƯỜI CS ĐÃ SỬA CHỬA ĐOẠN QL 14 Ở PHÍA TÂY ĐÀ NẲNG (THUỘC QUẬN THƯỜNG ĐỨC, QUÃNG NAM) ĐỂ CHUYỄN QUÂN  TỚI GẦN ĐÀ NẲNG (QL 14 GẶP QL 1 Ở TAM KỲ) . NHỮNG TRẠI LỰC LƯỢNG ĐẶC BIỆT DỌC THEO ĐOẠN ĐƯỜNG NÀY ĐỀU BỊ TẤN CÔNG . NHỮNG TRẬN ĐÁNH ÁC LIỆT NHỨT TẠI VÙNG 1 CHIẾN THUẬT GẦN NHƯ ĐỀU XẢY RA TẠI VÙNG NÀY , GIỬA SĐ DÙ + BỘ BINH VỚI QUÂN CSBV . QUÂN VNCH TIẾN VÀO VÙNG NÀY , BẰNG QL 14 , HAI BÊN TOÀN NÚI NON RẤT BẤT LỢI . - TÀI) 

Trại LLDB ở Dak Pek (phía bắc Dakto) , bảo vệ những làng của ng Jeh chung quanh . Trên bản đồ là vị trí của 16 làng . Tên của nhiều sông và ấp có chữ Dak , có nghĩa "sông' và 'làng' .

CÁC EM BÉ JEH DÙNG CẦU TẠM VƯỢT SÔNG DAK PEK GẦN HỢP LƯU VỚI SÔNG DAK POKO . CẦU ĐƯỢC ĐAN BẰNG TRE VÀ DÂY THÉP GAI , LÓT BẰNG VĨ THÉP BSP , CÒN DƯ SAU KHI LÀM SÂN BAY , NƠI MỘT CHIẾC CARIBOU CỦA MỸ CHỜ SỬA CHỮA . 

II/ NGƯỜI MNONG , (KHÔNG CÓ LIÊN QUAN GÌ VỚI NGƯỜI HMONG) , Ở PHÍA TÂY ĐÀ LẠT : NGƯỜI PHỤ NỮ  NÀY Ở BUÔN ROCAI , HÚT PÍP VÀ DỆT VÃI . NG KHÁC THÌ CHUẪN BỊ BỬA ĂN TỐI VỚI CƠM/GẠO/LÚA , ĐƯỢC GẶT TRƯỚC KHI CHÍN , ĐỂ NUÔI NHỮNG NG TỊ NẠN KHÁC . THANG GỖ TRƯỚC NHÀ VÀ RỔ RÁ , ĐỂ RẢI RÁC HAI BÊN ĐƯỜNG LÀNG

ĐỨA BÉ MNONG NÀY , ĐƯỢC MẸ  ĐỊU BẰNG MỘT CÁI MỀN SỌC ĐỂ DI DỰ LỄ HỘI ĐƯỢC MÙA .

NGƯỜI PHỤ NỮ MNONG NÀY Ở BUÔN ROCAI BIỂU DIỄN TÀI NGHỆ VỚI KHUNG CỬI/HANDLOOM .  CHỊ CẪN THẬN LUỒN QUE GỖ ĐỂ NÂNG MỘT SỐ SỢI CHỈ VÀ DO VẬY TẠO RA MẪU MÃ . DÂN LÀNG SE CHỈ TỪ CÂY BÔNG GÒN , TRỒNG XEN KẺ VỚI LÚA .

BẢN ĐỒ KHU VỰC CỦA NGƯỜI MNONG , PHÍA TÂY CỦA ĐÀ LẠT

Mỗi làng Mnong có những ngôi nhà chung chứa được 8 gđ , được sưởi ấm bởi lửa , được dùng để chứa gạo , chỗ để dụng cụ , và chỗ ngủ . Một phụ nữ tại buôn Buon Rocai hút ống vố (pipe)  trước khi nấu ăn tối . Bên trong nhà sàn này ko có ngăn chia , nhưng mỗi gđ có cữa riêng . Đàn ông trong làng ngũ trên giường gổ .

 PS . Mỗi ng Thượng là một nghệ nhân (tự dệt vãi , khắc gỗ , v.v...) ; cả đàn bà cũng trang bị mác để phát quang rừng . Họ sống  hòa hợp thiên nhiên : trung bình 7 năm họ đổi chỗ ở 1 lần theo phong tục. . .

BẢN ĐỒ VIỆT NAM